Op de schouders van reuzen (2)

Op de schouders van reuzen (2)….

Een paar weken geleden heb ik een stukje geschreven over de illustere voorgangers uit de rode familie uit Genemuiden. Dit keer richt ik me op Hasselt en, omdat ik nu eenmaal veel minder thuis ben in de geschiedenis van die stad, heb ik me vooral laten voeden door de herinneringen van één van die Rooie rakkers, Henk Bellinga. Veel dank daarvoor, Henk.

Over de tijd voor de Tweede Wereldoorlog kon Henk me niet heel veel vertellen. Natuurlijk zijn er in Hasselt SDAP-ers geweest en we mogen, dat zal zo dadelijk blijken, er gerust van uitgaan dat ze, bij een flink deel van de bevolking in aanzien stonden. Deze beknopte beschrijving (wie gaat die uitgebreide ‘Politieke Geschiedenis van Genemuiden, Hasselt en Zwartsluis’ schrijven?) begint dus direct na de oorlog. Zonder rechtstreekse verkiezingen worden overal, ook in Hasselt gemeenteraden samengesteld, provisorisch zou je dat kunnen noemen. De belastingcommies Van Doesburg en de arbeider Jan Bellinga, werden aangewezen als wethouders. Hoewel er geen verkiezingen waren gehouden was in Hasselt toch wel bekend dat beiden een achtergrond hadden in de SDAP. Dat was in Hasselt dus bepaald geen reden om hen uit het college te weren. Een tegenwicht in het college werd gevormd door de conservatief liberale burgemeester Royer, die na de oorlog, waarin hij had moeten wijken voor de NSB-er Vooys, weer in functie was getreden. Van hem schrijft Henk Bellinga onderkoeld dat hij ‘ weinig oog had voor het te voeren sociale beleid voor de onderklasse van de Hasselter samenleving’. Overigens kennelijk geen reden om, na een ambtsperiode die zich uitstrekte van 1910 tot 1947, niet een plein naar de man te noemen.

Op 26 juli 1946 werden weer de eerste gemeenteraadsverkiezingen gehouden na de oorlog. In Hasselt werd dat een eclatant succes voor de pas opgerichte PvdA. Van de 1075 geldig uitgebrachte stemmen waren er 363 voor de PvdA. (In Genemuiden behaalde de PvdA 246 (van de 1664) en in Zwartsluis 303 (van de 1608) stemmen).

Maar….. Binnen onze partij kennen we ( denk maar eens aan de formatie van 1977 met Joop Den Uil en Dries van Agt) het fenomeen ‘overwinningsnederlaag’. Je kunt de verkiezingen wel winnen maar toch buiten de regering of, in dit geval, het college terecht komen. In het toch overwegend confessionele Hasselt werden nu ook de rijen gesloten en voor een lange periode (tot ver in de jaren ’60 van de twintigste eeuw, werd de PvdA veroordeeld tot het voeren van oppositie. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ook het aanvankelijke enthousiasme van de PvdA-stemmers wel snel verliep; van de 363 stemmen uit 1946 waren er drie jaar later bij de eerstvolgende gemeenteraadsverkiezingen nog maar 253 over. De PvdA is dan als grootste partij overvleugeld door de Christelijk Historische Unie

Maar dan begint de PvdA, met een korte hapering in 1970, aan een gestage opmars binnen de Hasselter politiek; hieronder een overzicht van de bij de verschillende verkiezingen behaalde percentages stemmen (ook voor Genemuiden en Zwartsluis):

Het wordt de tijd waarin ook het wethouderambt weer binnen het bereik komt van PvdA-ers. En geschikte kandidaten zijn er voldoende. De afdeling Hasselt bruist volop met leden als ( en nu wordt het tricky, want voor je het weet vergeet je wat namen, dus weet dat hier niet naar volledigheid is gestreefd…) de familie Bellinga, de Platels, Teun Boxum, Hanny Beckers, Ria Brandwagt, Albert van der Haar, natuurlijk de latere wethouder Lucas Boshove… Een prachtige bruisende afdeling, later ook nog met een eigen gebouw, zo passend Linksaf genoemd. Met Mei-vieringen en met een afdeling Rooie vrouwen….

Dat laatste deel van de twintigste eeuw is ook de periode van Henk & Henk… Van Schaik en Laarakkers, die met hun sociale bevlogenheid en hun besef van het belang van cultuur als wethouders belangrijke impulsen geven aan de verdere ontwikkeling van Hasselt.

Natuurlijk is ook de benoeming in 1989 van Frans Koffrie tot eerste en enige burgemeester van PvdA-huize in de gemeente Hasselt, iets dat als een bijzonder landmerk op de kaart van Sociaaldemocratisch Hasselt vermeld moet worden. Tot de dag van vandaag een unicum!!!

Nog even terug naar de cijfertjes… Nog maar dertig jaar geleden, in 1990 stemden 4 op de tien Hasselters en Sluzigers en ook nog bijna 2 op de 10 Gaellemunigers op de PvdA. Mensen met oog voor de zorg van de onderkant van de samenleving, of misschien zelf wel behorend tot die onderklasse. Mensen die het belang inzagen van een rechtvaardige verdeling van welvaart, van goed onderwijs voor iedereen… Ik kan nauwelijks geloven dat de samenleving in dertig jaar tijd zo radicaal veranderd is (let op: in 2018 stemde nog precies 1 op de 10 mensen PvdA). Als je ze kunt verliezen (en dat is in de achterliggende decennia gebeurd) dan moeten er manieren zijn om deze kiezers ook opnieuw aan onze idealen te binden.