In veel opzichten is de periode die achter ons ligt veelbewogen. Een hectische tijd met de Corona uitbraak, de oorlog in de Oekraïne, de stikstofproblematiek en de hoge inflatie. Als we daar alleen met een financiële bril naar zouden kijken, kun je eenvoudig stellen dat we het er als gemeente goed vanaf hebben gebracht. Graag wil ik hiervoor mijn complimenten en waardering uitspreken.
Het zou echter niet goed zijn om daar alleen maar financieel naar te kijken, het gaat ons niet alleen om de centen maar zeker ook om de mensen. Door eerder genoemde ontwikkelingen is er grote druk gelegd op onze ambtelijke organisatie. Knap dat ze zich daar zo goed doorheen hebben geslagen.
Woningbouw
Het is alweer anderhalf jaar geleden dat we als raad geld hebben uitgetrokken voor een ‘Woonaanjager’. Er wordt in Zwartewaterland volop gebouwd; in Hasselt om de Weede en op het Tag in Genemuiden. Verder zijn het vooral plannen. Maar om Jan Schaefer te citeren; “In gelul kun je niet wonen”, en in plannen ook niet. Het wordt dus tijd dat die plannen worden omgezet in huizen. En dan toch ook vooral betaalbare huizen, geschikt voor starters, jongeren en senioren. Want deze betaalbare woningen worden nog maar mondjesmaat gerealiseerd. Drie ton of meer voor een huis is voor velen niet te betalen. Goedkoper bouwen zal wel eenvoudiger en kleiner bouwen betekenen of meer de hoogte in, maar daar is weinig mis mee. Dus wanneer zien we de eerste starterswoningen of de eerste flexwoningen in Zwartewaterland?
Zwartsluis blijft wat woningbouw betreft wel achter bij Hasselt en Genemuiden. Als kleinste kern van onze gemeente is het op zich niet gek dat hier minder huizen gebouwd worden. Uit onderzoek weten we dat er tot 2030 behoefte is aan ongeveer 125 woningen. Hiervan komen er ongeveer twintig op het terrein van Roskam en Klaver, 25 sociale huurwoningen worden door Wetland Wonen gerealiseerd in het Frion-gebouw, en ongeveer 25 woningen kunnen gebouwd worden nabij het nieuwe zwembad. Dan zoeken we dus nog naar een locatie waar tot 2030 nog zo’n 55 woningen kunnen worden gebouwd, en bij voorkeur ook nog ruimte biedt voor toekomstige uitbreiding. De PvdA ziet hiervoor de beste kansen voor een uitbreiding van de Barsbeek. Is het college bereid deze optie grondig te onderzoeken? Of misschien beter: hoever is onze woonaanjager met dit onderzoek? Tevens wil ik nogmaals de aandacht vestigen op de mogelijkheid om een zelfwoonplicht in te voeren.
Klimaat en energie
De gemeente Zwartewaterland heeft een bod uitgebracht in het kader van de RES (lees, 1,8 TWh). We hebben zoekgebieden aangewezen, kaders gesteld en middelen vrijgemaakt voor gebiedsbegeleiders. Toch baart de energietransitie ons nog enige zorgen. Allereerst is de verhouding zon / wind nogal scheef. Het is wat betreft de opwek van energie nodig dat het aandeel wind groter wordt. Daarbij helpt het niet wanneer Provinciale Staten voornemens zijn alleen nog clusters van tenminste vier windmolens toe te staan. Hiermee kan er wel een streep gezet worden door het zoekgebied voor wind nabij Zwartsluis. We weten dat er veel weerstand is tegen grootschalige opwek van zonne-energie op land, dan vragen wij ons af we in staat zijn ons bod kunnen realiseren. Tenslotte moeten we dit ook nog combineren met de alarmerende berichten over netwerkcongestie. Gelukkig heeft onze gemeente recent de gronden van Kronenberg aangekocht. Uitbreiding van het HS/MS-station daar kan voortvarend opgepakt worden. Aan medewerking van onze gemeente zal het vast niet liggen.
Programma Landelijk Gebied
We staan aan de vooravond van een transitie van de agrarische sector, een sector die al vele transities heeft doorgemaakt. Het aantal boeren is sterk teruggelopen maar de omvang van de overgebleven bedrijven is even sterk gegroeid. In onze gemeente liggen de boeren bedrijven vaak in de nabijheid van Natura 2000 gebieden en krijgen ze allemaal te maken met een eis van 10% groen/blauwe dooradering. En met de eis van extensivering, de noodzaak om bodemdaling op veengrond te remmen en de roep om meer biodiversiteit en herstel van natuurwaarden. Het wordt de komende jaren een enorme klus om deze omslag samen met de agrariërs tot stand te brengen. We verwachten van ons college een actieve en stimulerende rol bij deze gebiedsprocessen. Wij kunnen ons geen Zwartewaterland voorstellen zonder een gezonde boerenstand; want, ons platteland is boerenland. Maar deze gezonde boerenstand moet hand in hand gaan met natuurversterking en behoud van de vitaliteit van dat platteland. Heeft onze gemeente de benodigde menskracht in huis om deze transitie mee te helpen mogelijk maken?
Sociaal Zwartewaterland
Onze gemeente doet het best goed als het gaat om het opvangen van statushouders. We hebben de voorgaande jaren onze opgaves gerealiseerd (soms meer dan dat), we hebben een groot aantal vluchtelingen uit Oekraïne opgevangen (en doen dit nog steeds) en 85 asielzoekers konden langdurig verblijven op een schip in onze gemeente. We roepen het college op na te denken over meer opvanglocaties in Zwartewaterland. Of het daarbij gaat om statushouders, asielzoekers of mensen op de vlucht voor oorlogsgeweld in Oost-Europa, zou niet moeten uitmaken. Ook hier zouden flexwoningen een oplossing kunnen bieden.
Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Dan zitten we in Zwartewaterland redelijk goed, getalsmatig dan. Maar ook in onze gemeente groeien kinderen op in armoede en doet een groot aantal kinderen een beroep op soms lichte, maar soms ook heel ingrijpende vormen van jeugdzorg. Heel goed dat deze zorg er is, maar de vraag is wel hoe we dat systeem overeind en betaalbaar houden. Preventie en signalering zijn daarbij heel belangrijk. Een euro, geïnvesteerd aan de voorkant, zal bijna altijd goed besteed geld blijken te zijn. Als samenleving moeten we accepteren dat mensen verschillend en niet volmaakt zijn, zonder daar gelijk een stempel aan te verbinden. Kinderen zijn gebaat bij een stabiele, veilige thuissituatie. In een echt inclusieve samenleving is plaats voor iedereen. En voor wie het zelfstandig niet redt, is daar de steun van de overheid.
We hebben het over onze jeugd, maar we mogen onze ouderen ook niet vergeten. Deze bevolkingsgroep heeft ons land opgebouwd en kampt nu met vereenzaming. We blijven hier aandacht voor vragen om dit tegen te gaan.
Financiën
In meerjarenperspectief wordt het lastiger om de begroting sluitend te krijgen. Er komt mogelijk een periode van minder groei, stagnatie of zelfs teruggang. Dan is het goed te weten dat de financiën op orde zijn en dat er zelfs buffers zijn voor noodgevallen of om het schip op koers te houden en gaten in de romp te dichten.
Want dat zal nodig zijn; recent hebben we met elkaar gesproken over verbeterpunten binnen de ambtelijke organisatie. Daarbij zijn een aantal aandachtspunten benoemd. Met elkaar zullen we nu verder moeten bouwen aan een toekomstbestendige gemeente. Het is duidelijk dat dit geld gaat kosten, juist op een moment dat de perspectieven minder rooskleurig lijken. We manoeuvreren in een lastige tijd, met een arbeidsmarkt die het voor ons niet eenvoudig maakt de goede mensen aan te trekken, maar juist daar ligt wel een belangrijke opgave.
Diederik Hoekman
Fractievoorzitter PvdA Zwartewaterland
